Debako bira
Ibilbide hau Deban hasi eta Lasturko haran idilikorantz doa, Lasturko San Nikolas landa-auzora iritsi arte. Handik, Salsamendi mendiaren magala inguratuz, gorantz, Andutz eta Txobillar mendien ekialdeko hegaletik pasatzen da bidea Itziarra heldu arte, azkenik Debara jaisteko.
Fitxa teknikoa
Mapa eta profila
Ibilibideko interesguneak
Ibilbidearen nondik norakoak
Deskargatu PR-Gi 44 ibilbidea
Track GPS - Wikiloc
Fitxa teknikoa
Iraupena: 5h Luzera: 19,5 km Zailtasuna: ertaina Desnibela: 404 m Desnibel metatua: 718 m Hasiera eta bukaera: Maxpe kalea |
Ibilbidearen mapa eta profila
Ibilbideko interesguneak
Ur-kanal zaharra
1920an proiektatu zuten Panadero eta Freiberj ingeniariek; etxez etxeko ur hornikuntzaren egoera kaskarrari aurre egitea zuen helburu, eta aldi berean, energia elektrikoaren produkzio eta salmenta Udalaren gain uztea. Hiru urtetan zehar egindako lanetan arazo dezente izan arren, 1925eko udan amaitu zituzten eraikitze-lanak.
Kortaberriko artea
Arrasketa baserriaren lurretan, Kortaberri baserriaren alboan eta kanaletik hurbil, kantabriar arte paregabea dago. 25 metroko adarburu oparoa du, eta 3,42 metroko perimetrodun enborra, oinetik 50 cm-ra.
Lasturko San Nikolas ermita
Lope de Isastik aipatu zuen 1625erako. Historikoki Lastur eta Arbiskoako baserrietako eliztarrak bildu izan dira bertan. Irailean ospatzen dute Santuaren izeneko festa. Ermita aurrean dagoen plaza txikian Europako behi-arraza autoktonorik zaharrenekoak diren larrabehi eta betizuak ateratzen dituzte bertaratzen direnen gozamenerako.
Plazaolako errotak
Benetako ondare-erlikia dira, errota bihurtu aurretik burdinola garrantzitsuak zirelako. Lastur ibarreko eta eskualdeko beste burdinolen eskaerari erantzunez, Alfontso XI.ak, 1335ean, zedula bat luzatu zuela agertzen da; bertan, beste pribilegio batzuen artean, inguruko mendietan zuhaitzak mozteko baimena eman zien. Bikain gordeak eta jardunean, bisitariak jasotzeko prest daude.
Karstaren interpretazio gunea
Euskal Kostaldeko Geoparkeko interpretazio gune hau Lasturko plazan dago. Baserria, haitzuloak, ura, kareharria eta zezenak dira inguru horretako protagonistak, eta interpretazio panelen bitartez, haranaren historia, kultura eta geologia ezagutu ahal izango dugu.
Itziarko santutegia
Erakargarritasun erlijioso handia duen gunea da; 1294an fundatutako Monreal herria bezain zaharra edo zaharragoa da Itziarko Ama Birjinarenganako euskal kostaldean dagoen eraspena. Gaur egungo eliza baino lehen beste bat egon zen, baina ez da haren aztarnarik geratzen. Estilo erromanikoa duen Ama Birjinaren irudi eder baino ederragoa ikus dezakegu barruan, XIV. mendea baino lehenagoko elizaren garaikoa. Erretaula ere XVI.mendean Andres Araozek tailatutakoa da, estilo platereskoa duen erretaula eder askoa.
Ibilbidearen nondik norakoak
- Txangoa hasteko, Bilboranzko N-634 errepidearekiko paralelo dagoen ibilbidea hartuko dugu; hain zuzen ere, antzinako udal hiltegi ondoan dagoen Maxpe etxe aurreko ibilbidea. 500 metro egin ondoren, Artzabal auzora helduko gara. Santa Ana ermita ondotik pasa, eta Antzondo baserrirako errepidea hartuko dugu, Artzabalgo garbitokiraino. Handik 100 metrora, antzinako zentral elektrikoaren eskuineko errepidea, mendian goranzkoa, hartuko dugu. Laburra baina handia den aldapa igo eta gero, Istiña lepo barometrikora helduko gara. Handik, Deba ibaiko meandroaren bista bikainaz goza dezakegu. Aurrez aurre, Arno mendi-puska guztiz estaltzen duen kantauriar artez osatutako mantu iluna ikusiko dugu. Eskuinaldean Istiña baserria geratuko zaigu, eta A-8 autobidepetik igaro eta gero, Goikoetxe baserriaren ondoan dagoen bide-kanalean sartuko gara; hain zuzen ere, 1920tik 60ko hamarkadara arte, Deba urez hornitzeko balio izan zuen bidean.
- Arbil mendi magalaren ertzetik, haran idilikoaren atzealdea ikusiko dugu, eta bertan Arteaga (Artia) eta Sustraiaga (Sustraixa) baserriak ikus daitezke. Aurrerantz eginez gero, Lizarreta mendiaren hegalera helduko gara. Eskuinaldean, 100 metro inguru bidean behera eginez, Kortaberri baserria eta beherago Arrasketa ikusiko ditugu. Hemendik oso gertu, ur-kanalaren gainaldean, Arbil haitzuloa dago. Ziurrenik, betizu-talde bat bazkan ikusteko aukera ere izango dugu, Lastur Haranerantz goazela.
- Behin Lasturko San Nikolas auzoan, geldiune bat egin, hamarretakoaz indarberritu eta auzoa bisitatu dezakegu. Errota atzean, errekaren alboan Murgirantz doan bidea hartuko dugu. Murgi baserri paretik igaroko gara, Murgizar baserrira heldu arte. Behin hara helduta, GI-3210 errepidea gurutzatuko dugu. Urritzu eta Andutzerako bidea alde batera utzi, eta eskuineko bidea hartuko dugu, gero Salsamendi mendi magalaren ertzetik ibiliko gara. Geroago, bideak mendiaren aurkako isurialdera eramango gaitu; Esteia baserrira heldu gara.
- Ezkerreranzko bidea hartuz gero, ekialdeko hegaletik ibiliko gara, lehenengo Salsamendi mendiaren hegaletik, eta gero Andutz mendiarenetik. Ikuspegia bikaina da, eta atzealdean Jaizkibel, Aiako Harriak eta Larrun mendiak ikus daitezke. Besteak beste, Irure baserria eta Txoribilar ertzetik igaro eta gero, bideak Itziarko industrialdera iritsiko gara.
- Indarrak berritzeko Itziarren geldialditxo bat egin ondoren, santutegiko plazaren ondotik Debarantz jaisten den bidea hartuko dugu. Bide zati hau Done Jakue bidea da. Pista Antsorregi, Gaztañeta, Zabale eta Doniene baserrien paretik pasatzen da, guztiak ere seinalizatuak, bidegurutze batera iritsi arte. Albo batera utziko dugu eskuineko bidea (Ollokira doana), eta aurrera jarraituko dugu Debarantz. San Roke ermita ondotik igarotakoan, minutu gutxiren buruan iritsiko gara Debako herrigunera.